300 jaar Schnitgerorgel

Op 2 oktober 2021 is het 300 jaar geleden dat het Schnitgerorgel werd opgeleverd en na een tumultueus verlopen inspectie werd overgedragen aan het bestuur van de stad Zwolle. De eerste 100 jaar bleef het orgel in tamelijk ongeschonden staat. Maar in de twee eeuwen daarna is veel aan het orgel gewijzigd en niet altijd ten goede. U kunt deze geschiedenis nalezen onder de tab Historie Schnitgerorgel.

Laat zich het Schnitgerorgel overal…

Het Schnitgerorgel zwijgt al enkele jaren als gevolg van restauratie van de kerk. Om schade aan het binnenwerk van het orgel te voorkomen is het orgel in 2019 helemaal leeggehaald en zijn de pijpen opgeslagen bij Flentrop. Deze situatie gaat nog enkele jaren duren en wordt hopelijk afgesloten met een volledige restauratie van het orgel zelf. Het orgel zal daardoor veranderen van klank en aanzicht. Iets wat in de loop van de eeuwen vaker is gebeurd.

In de afgelopen decennia zijn door verschillende (beroemde) organisten opnamen gemaakt van het Schnitgerorgel. Op deze pagina vindt u een selectie. Op deze manier willen we u graag laten genieten van het orgel zoals het was, en het laten zien en horen, nu het onmogelijk is om live van het orgel te genieten. Heeft u of weet u nog opnamen die hier niet mogen ontbreken? We houden ons aanbevolen. We wensen u veel kijk- en luisterplezier! NB scroll naar beneden voor alle opnamen en klik op de opname van uw keuze om deze te bekijken/beluisteren.

Horen….

Hieronder enkele geluidsopnamen van het orgel. Het betreft fragmenten van uitgevoerde werken. Enkele al heel oud en van een niet altijd goede geluidskwaliteit, maar volgens ons nog wel interessant om te horen.

We beginnen met de oudste opname die bij ons bekend is. Een opname in het kader van AVRO radio orgelconcerten die destijds in 1938 (!) werden uitgezonden. U hoort het orgel dus nog in de staat van vóór de restauratie van Flentrop in de jaren ’50. Met dank aan de familie Lindeboom voor het beschikbaar stellen.

De heer Willeumier was oud-directeur van de muziekschool in Zwolle en sinds 1911 organist in de Grote Kerk. Hij overleed begin september 1941 tijdens het spelen van een trouwdienst.

In het jaar van oplevering van het gerestaureerde Schnitgerorgel door Flentrop, heeft Dirk Janz Zwart alle werken van zijn vader Jan Zwart opgenomen op het Schnitgerorgel.

Schnitgerprijs

Een bijzondere categorie opnamen zijn die van composities in het kader van de Schnitgerprijs, een internationale compositiewedstrijd in de periode 1963 – 1980. Nieuwe orgelmuziek speciaal geschreven voor het Schnitgerorgel van Zwolle. Soms avant-gardistisch, soms ook wat meer toegankelijk. Een groot pleitbezorger en organisator van deze compositieprijs was dokter R.M. van Deth, destijds voorzitter van de stichting Schnitgerprijs. In het archief van de stichting Schnitgerorgel Zwolle bevinden zich nog oorspronkelijke opnamen van enkele van deze werken.

Een voorbeeld is de eerste winnaar van de prijs in 1965 – de Zwitserse componist en musicus Peter Benary (1931 – 2015), die won met zijn compositie Toccata, Koraal, Passacaglia en Fuga. U hoort de eerste 6 minuten van het stuk dat ruim 28 minuten duurt. De opname dateert uit 1965 en Albert de Klerk is de organist.

Een tweede voorbeeld is Mutations II van Jeffrey Lewis (1942, Wales). Hij won in 1971 de 2e prijs. Een interessant interview met Lewis is hier te vinden.

Zwolle was in die jaren een vaste plek voor uitvoeringen in het kader van het Holland Festival.

Charles de Wollf maakte zich sterk voor vertolking van hedendaagse orgelmuziek vooral ook op het Schnitgerorgel. Twee voorbeelden zijn te vinden op Spotify, die hier alleen via een kort fragment zijn te beluisteren.

…En Zien

Via enkele onlinekanalen zijn diverse recentere video’s en filmpjes te zien met het Schnitgerorgel in de hoofdrol. Een selectie hiervan hebben we hier opgenomen zodat u rechtstreeks naar deze video’s kunt gaan om van beeld en geluid van het orgel te kunnen genieten.

Toon Hagen – titularis

We beginnen met enkele uitvoeringen van de huidige titularis van het Schnitgerorgel, Toon Hagen. De diversiteit van de uitgevoerde werken toont niet alleen het vakmanschap van Toon Hagen maar ook de veelkleurige klankrijkdom van het Schnitgerorgel.

Lucas Lindeboom

Lucas Lindeboom (1947 – 1997) was titularis van het Schnitgerorgel vanaf 1977 tot zijn vroege overlijden in 1997. Ook van hem zijn opnamen online te vinden. Een mooi interview met hem ter gelegenheid van zijn 10-jarig organistenjubileum in Zwolle vindt u hier.

Charles de Wolff

Een organist die veel heeft betekend voor de bekendheid van het Schnitgerorgel na de grote restauratie door Flentrop in 1956 is Charles de Wolff (1932 – 2011). Zijn virtuoze vertolkingen van de allergrootste orgelliteratuur en de wereldpremières van orgelwerken die in het kader van de Schnitgerprijs in de jaren ’60 en ’70 tot stand zijn gekomen mogen niet ongenoemd blijven. Decennialang vaste concertgever in de concertseries van de Grote Kerk Zwolle.

En vele anderen….

Maar ook vele andere bekende en minder bekende (internationale) toporganisten hebben de toetsen van het Schnitgerorgel in de afgelopen decennia beroerd. Van velen zijn helaas geen geluids- of beeldopnames in bezit of bekend, zoals bijvoorbeeld Helmut Walcha, Gustav Leonhardt, Wolfgang Zehrer, Jean Langlais, Jeanne Demessieux, Marie-Claire Alain, Anthon van der Horst, Leo van Doesselaar en vele, vele anderen.

Via Youtube zijn nog enkele opnamen van het Schnitgerorgel te vinden, waaronder van Feike Asma, een concertgever die in zijn leven zeer regelmatig in Zwolle te beluisteren is geweest. Heeft u een tip of weet u opnames die hier niet mogen ontbreken, laat het ons weten.